1993 ABD yapımı olan Steven Spielberg’in de yönetmenliğini yaptığı Schindler’in Listesi filmi savaş/dram/tarih kategorisinde yer alıyor. II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin kamplarda uyguladığı soykırımda binin üzerinde Polonya Yahudi’sinin kurtarılmasında rol alan Oskar Schindler filmin çekilmesine ilham olan Nazi üyesi bir Almandır. Her ne kadar Oscar Schindler ve filmin gerçekliği üzerinden tartışmalar sürse de film olayları Yahudilerin gözünden göstermesi bakımından hala önemli yapımlardan birisini olarak karşımıza çıkıyor. Filmin başrolünde Oscar Schindler rolüyle Liam Neeson yer almaktadır. Schindler’in muhasebecisi Itzhak Stern rolüyle Ben Kingsley ve Getto komutanı Teğmen Amon Goeth rolüyle ise Ralph Fiennes yer alıyor. Siyah- beyaz olarak gösterime giren film ayrıca Altın Küre, BAFTA ve Grammy gibi ödüllerin de sahibidir.
Film, II. Dünya Savaşı sırasında Almanların hâkimiyet kurduğu ve Getto kamplarını oluşturduğu dönemle başlıyor. İlk olarak Getto kamplarına götürülmek üzere Yahudiler evlerinden, mallarından, işlerinden, ailelerinden alıkonularak yaşadıkları yerlerden uzaklaştırılıyor. Bu sıralarda kendi fabrikasını kurmak ve Alman camiasında isim yapmak isteyen Oscar Schindler ortaya çıkıyor. “Sunuş” yeteneği yüksek olan bu genç adam için eksik olan paraysa zengin Yahudi iş adamları sayesinde karşılanıyor. Schindler onlarla bir anlaşma sağlayarak paralarını alıp kendi emaye fabrikasını kuruyor. Yahudi iş adamlarının elinde olan ise sadece takas edebilecekleri ve bazı ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri kadar ürün almak oluyor. Çünkü Getto kampların hâkim olduğu bu dönemlerde Yahudiler için bir ekmek dahi almak tüm servete mal olabiliyor. Schindler, kalan tek ihtiyacını ise şu sözlerle anlatıyor: “Babam hayatta üç şey gereklidir derdi: İyi bir doktor, bağışlayıcı bir rahip ve akıllı bir muhasebeci. İlk ikisine hiçbir zaman ihtiyaç duymadım. Ama üçüncüsü…” Muhasebeci Yahudi Itzhak Stern ile Schindler böylece birlikte çalışmaya başlıyorlar. Schindler’in Yahudi işçilerine yönelik tavırları bu dönem içerisinde Yahudiler için bir sığınak Oscar Schindler ise bir kurtarıcı olarak görülüyor. Ancak Getto komutanlarından birisi olan Teğmen Amon Goeth için Yahudilerin ölümü sıradanın da ötesinde “hiç yaşanmamış, hiç olmamış gibi” bir gerçekliğe sahip. Amon’un kamplarda bazen atış yapmak için bazen de zevk için insanları öldürmesi kamplardaki gerçekliğin soğukluğunu izleyiciye hissettiriyor. Oscar ile Amon’un yakınlığı ise Oscar Schindler için hem bir tehlike hem de bir fırsat doğuruyor. Komutan Amon’un kamplardaki tutumundan rahatsız olan ve bu süreçte Schindler’e muhasebecilikten de öte dost olan Stern ise film boyunca Oscar’ın iç sesi ve vicdanı temsilinde. Çünkü bir Alman üstelik Nazi üyesi olan Schindler, Yahudilere karşı yapılanları doğru bulmasa da kendisini Alman komutanlarından da uzak tutamaz. Stern ile konuşurken şu sözlerle olanları açıklamak ve içini rahatlatmak ister “Savaş var, Stern. Savaş insanda daima kötülüğü ortaya çıkarır. Asla iyiliği değil daima kötülüğü.” Ancak bir yandan da komutan Amon ile konuşurken şu sözleri söyler: “Güç, öldürmek için her türlü gerekçeye sahip olup da öldürmemektir.” Bu iki cümle Schindler’in vicdanı ile yaptığı muhasebelerin sonucu olarak film boyunca devam eder. Tabii bu dengeyi sarsan olaylar da gerçekleşmektedir.
Schindler’in doğum günü partisi sırasında işçilerden bir kadının ve bir çocuğun gelip Schindler’in doğum gününü tüm işçiler adına kutlamasıyla üstüne üstlük Alman komutanlarının ve kadınlarının yanında Schindler’in gelen kadını dudağından öpmesi ve teşekkür etmesiyle bu kez Schindler’in başı belaya girer. Bu ikilem Schindler için hem maddi hem de manevi kayıplara neden olur. Ancak yine de Yahudi işçilerinden vazgeçmez. Getto kampının taşınması ile birlikte Stern ile Oscar bir liste hazırlar. Stern, filme ismini de veren bu liste için şu sözleri söyler: “Bu liste mutlak iyilik demek. Liste… Hayat demek. Kenarlarında çepeçevre uçurum var.” Schindler, listede yer alan her bir isim para ödemektedir ve işçilerini satın almaktadır. Çünkü bilir gerçekten de bu listenin dışındakiler için kenarı uçurum yerler vardır.
Filmde Schindler’in listeyi oluşturduğu dönemle ilgili şu bilgiler verilir: Schindler’in fabrikası faaliyette bulunduğu yedi ay boyunca bir üretimsizlik timsaliydi. Aynı dönemde işçilerini yaşatmak ve Nazi görevlilerine Rüşvet vermek için milyonlarca Mark harcadı.
Ancak kader değişir. Alman savaşı sona erer. Oscar işçilerini toplayıp şu sözleri söyler: “Bu gece yarısı sizler özgür bense bir kaçak olacağım.” Bu sözler bitmez sanılan savaşın ve tükenmez sanılan gücün tek bir gecede her şeyi nasıl altüst edeceğinin göstergesi timsalidir. Oscar eşiyle birlikte akşamüzeri fabrikadan ayrılır. Tüm işçiler büyük bir saygıyla ve minnetle Oscar’ı uğurlamaktadır. Oscar’a verebilecekleri ise iki şey… Birinde yakalanması halinde Yahudilere bazı şeyleri açıklayan bir mektup ve altında tüm çalışanların imzası, diğerinde ise hediye bir yüzük vardır Yüzüğün içinde ise İbranice Talmud’dan “Kim ki bir can kurtarır, tüm cihanı kurtarır.” yazmaktadır.
Stern ile Oscar’ın vedalaşması ise filmin sonlarında Oscar’ın kendisiyle yüzleştiği asıl kısımdır. Stern’in elini tuttarak “Daha fazla insan kurtarabilirdim” der. Hâlbuki Schindler’in listesi sayesinde bugün 1100 kişi hayattadır. Sabah olduğunda güneş artık Yahudiler için doğmaktadır.
Filmin sonlarında şu bilgiler verilir:
Komutan Amon Goeth, Bad Talz’daki bir sanatoryumda yatarken tutuklandı. İnsanlığa karşı suçlardan Krakow’da asıldı.
Oskar Schindler savaştan sonra evliliğinde ve giriştiği işlerde başarısız oldu. 1958’de Kudüs’teki Yad Washem Kurulu tarafından Erdemli İnsan ilan edildi ve Erdemliler Caddesinde bir ağaç dikilmeye davet edildi. Ağaç hala orada boy atıyor. Polonya’da bugün hayatta kalan Yahudilerin sayısı 4000 den az. Schindler’in Yahudilerinin soyundan gelen 6000 den fazla kişi var.
Son olarak Schindler’in Yahudileri bugün olarak gösterilir.
Film katledilen altı milyonu aşkın Yahudi’nin anısına çekilmiştir. Ve yapımcısına da oldukça getiri sağlamıştır. Schindler’in karakteri filmde ne kadar gerçekliği yansıtmıştır tam olarak bilinmez. Ama savaşı farklı bir yönde Getto kamplarından görebilmek için uzun yıllar daha gündem de olacak ve akıllarda kalacak bir film, Schindler’in Listesi.
